Sự sụp đổ CNXH hiện thực ở Liên Xô không có nghĩa là CNXH đã chết (vì nó vẫn phát triển ở nhiều nước khác). Sự sụp đổ đó đồng thời mang lại những bài học phản tỉnh quý báu.
Cơn địa chấn Liên Xô và các nước Đông Âu XHCN sụp đổ vào năm 1991 và vài năm trước đó rõ ràng có bàn tay can thiệp từ bên ngoài, thông qua hoạt động của tình báo và chiến lược Diễn biến Hòa bình – “giành chiến thắng mà không cần chiến tranh”. Vì, dù bị kh.ủng h.oảng từ bên trong nhưng tại thời điểm chế độ XHCN tan rã, Liên Xô vẫn có xuất phát điểm cao hơn Việt Nam hiện nay về nhiều mặt, vẫn sở hữu binh hùng tướng mạnh với kho v.ũ k.h.í đáng gờm.
Vào thời điểm 19/8/1991, những người cộng sản kiên trung muốn bảo vệ CNXH và Liên Xô đã làm đảo chính để l.ậ.t đ.ổ kẻ phản bội Mikhail Gorbachev – Tổng thống Liên Xô khi ấy. Tuy nhiên, do thiếu quyết đoán và phạm nhiều sai lầm chiến lược nên họ đã thất bại dù quân đội và KGB vẫn còn nguyên, đủ sức mạnh tác chiến, và nằm hoàn toàn trong tay họ (ngoài Thủ tướng và Phó Tổng thống Liên Xô ra, nhóm trung kiên làm đảo chính này còn bao gồm Bộ trưởng Quốc phòng, Bộ trưởng Nội vụ Liên Xô và Chủ tịch cơ quan an ninh-tình báo lừng danh KGB).
Với thất bại ấy, những người thuộc phe đảo chính không những không cứu vãn được tình thế mà còn góp phần đẩy nhanh quá trình sụp đổ của Liên Xô, khi các thế lực phản động và phản bội tiến hành phản đòn dữ dội (đình chỉ hoạt động của Đảng Cộng sản Liên Xô, giải thể chính phủ Xô viết, bắt gần hết lực lượng trung kiên tham gia đảo chính, tạo làn sóng chống cộng và chống CNXH trong toàn Liên bang Xô viết, và làn sóng ly khai của các nước cộng hòa thành viên).
Nhìn lại tiến trình lịch sử thì thấy Liên Xô là nước mò mẫm đi đầu trong công cuộc xây dựng CNXH nên khó tránh khỏi những vấp váp nhất định, bao gồm các nguyên nhân sâu xa và cơ bản khiến Liên Xô sụp đổ.
Ngay từ giai đoạn đầu, trong quá trình xây dựng CNXH, Liên Xô đã mắc phải những sai sót – những khiếm khuyết này tích tụ dần, chậm được phát hiện và chỉnh sửa, và khi Liên Xô tiến hành sửa sai thì lại phạm các sai lầm mang tính nguyên tắc (đặc biệt là với sự “đầu têu” của Gorbachev).
Sự phản bội lý tưởng XHCN xuất hiện từ khá sớm, ít nhiều làm sứt mẻ sức mạnh và sức sống của CNXH hiện thực. Bệnh kèn cựa cán bộ là có thật. Chẳng hạn, không ít vị tướng giỏi, với tư tưởng quân sự xuất sắc đã bị kẻ xấu vùi dập, gạt sang bên lề, thậm chí kiếm cớ sát hại vì tội… quá giỏi, có thể làm lu mờ lãnh đạo.
Hậu quả là, Liên Xô có phần chới với khi bị phát xít Đức tấn công thời gian đầu Thế chiến thứ 2. Ngoài mặt trận, dù cố gắng Hồng quân vẫn bị đẩy lui liên tục. Ban lãnh đạo Liên Xô đã khá căng thẳng trong cách đối phó với phát xít hung tàn. Tất nhiên chỉ một thời gian sau đó, với chính nghĩa trong tay, với tính ưu việt áp đảo của chế độ XHCN, quân dân Liên Xô đã kịp xốc lại đội hình và làm khựng lại đà tiến của quân Hitler ngay trước thủ đô Moscow. Nhưng dù sao đây vẫn là một bài học đắt giá về công tác cán bộ cho các đảng cộng sản và các nước XHCN sau này.
Một thực tế đáng buồn khác là hầu hết các lãnh đạo trực tiếp của cuộc Cách mạng tháng Mười Nga vĩ đại năm 1917 về sau đều đã bị “hạ bệ” dần dần, bằng cách này hay cách khác, vào nhiều thời điểm khác nhau. CNXH ở Liên Xô vì thế ít nhiều đều đã bị biến dạng nhất định, nên không phát huy được đầy đủ sức sống kỳ diệu của mình và cuối cùng phải lụi tàn vào năm 1991.
Sinh thời, lãnh tụ thiên tài và hết mực trong sáng Lenin đã có nhiều bài viết phê phán, cảnh tỉnh cũng như có những chỉ đạo và hành động thực tế để loại bỏ tệ quan liêu độc đoán, bệnh hành chính, thói tha hóa biến chất trong các cán bộ và hệ thống Xô viết. Ông cũng kịch liệt đấu tranh chống bệnh hình thức, bệnh thành tích, bệnh nóng vội, chủ quan duy ý chí. Đảng Bolshekik dưới sự lãnh đạo của ông đã có hướng đi đúng đắn, giữ được bản chất giai cấp công nhân của mình.
Tuy nhiên, từ khi Lenin – người thầy của Cách mạng Nga qua đời, xung lực của Đảng Bolshevik mất đi nhiều (một điều đáng tiếc của lịch sử là Lenin mất quá sớm, chỉ 7 năm sau Cách mạng tháng Mười). Bệnh sùng bái cá nhân bắt đầu phát triển. Nhiều nguyên tắc xây dựng CNXH do Lenin đề ra đã bị vi phạm nghiêm trọng (chẳng hạn, người ta đã vi phạm nguyên tắc tự nguyện trong tập thể hóa nông nghiệp, giẫm đạp lên nguyên tắc tập trung dân chủ, coi thường nền pháp chế XHCN; trong kinh tế, nhà nước lại nắm độc quyền một cách tràn lan, hình thành chế độ nhà nước bao cấp về kinh tế, làm thui chột tính tích cực, sáng tạo trong quần chúng…). Mặt khác, người ta hô hào trung thành với chủ nghĩa Marx-Lenin nhưng lại hiểu một cách giáo điều về học thuyết sáng tạo này.
Các sai lầm đó tích tụ dần và gây ra trì trệ, k.h.ủng h.o.ả.n.g ở Liên Xô và khối XHCN Đông Âu từ thập niên 1970. Tại thời điểm đó, mô hình kinh tế Liên Xô (vốn có khuyết tật) đã không được điều chỉnh để thích ứng với những biến chuyển chung của tình hình thế giới. Những tầng lớp quan liêu, đặc quyền đặc lợi (hình thành do các vi phạm nêu trên) làm cho đất nước ngày càng khó khăn thêm còn dân chúng thì bất mãn. Các lý tưởng của Cách mạng tháng Mười đã bị p.h.ả.n b.ộ.i một cách rõ nét trong giai đoạn này. Một bộ phận không nhỏ lãnh đạo ở Liên Xô và nhiều nước Đông Âu khi ấy đã xa rời quần chúng và trở nên tha hóa, khiến chế độ XHCN biến dạng trầm trọng.
Có những thực tế đau lòng như một số ủy viên Bộ Chính trị của đảng cộng sản Đức (ở Cộng hòa Dân chủ Đức) đã lợi dụng chức quyền, sa vào các đặc quyền đặc lợi đến nỗi họ bị khai trừ khỏi đảng và bị đưa ra truy tố. Ở Romania, tình hình tệ hại đến mức nhà nước XHCN ở đây đã biến thành vương quốc của vợ chồng Tổng bí thư Ceausescu. Tức nước vỡ bờ, quần chúng đã nổi dậy, l.ậ.t đ.ổ chế độ Ceausescu, bắt giữ toàn bộ Bộ Chính trị Đảng Cộng sản Romania và nội các chính quyền Ceausescu. Vợ chồng vị Tổng bí thư biến chất này sau đó đã âm thầm bị xử tử.
Trong mối quan hệ giữa các nước XHCN, ít nhiều vẫn tồn tại tư tưởng nước lớn (chẳng hạn đã có xu hướng lấy Nga làm trung tâm, áp đặt văn hóa Nga, ngôn ngữ Nga lên các nước cộng hòa khác của Liên Xô… – tất cả những điều này đều trái với tư tưởng của Lenin vĩ đại). Nước Nga vốn có truyền thống Sa hoàng chuyên chế trong quá khứ và điều này gây ảnh hưởng tiêu cực nhất định đến tâm lý của những người XHCN ở Nga sau này.
Ở khu vực châu Á, có nơi người ta từng theo gương Cách mạng tháng Mười thì sau lại lợi dụng danh nghĩa “cách mạng văn hóa vô sản” để hãm hại các đồng chí chân chính của mình. Riêng ở Campuchia thập niên 1970-1980, những người mang danh xưng cộng sản đã hoàn toàn biến thành những tên đồ tể phản dân hại nước, gây ra một thảm kịch diệt chủng ghê rợn trong lịch sử loài người.
Nếu chúng ta soi chiếu những vấn đề này bằng lý luận mác xít thì sẽ thấy không quá bất ngờ. Vì ngay từ đầu, hai nhà tư tưởng Marx và Engels đã cảnh tỉnh về CNXH phong kiến, CNXH tiểu tư sản, và CNXH tư sản.
Các sự phản bội nói trên tuyệt nhiên không phải là do bản chất của CNXH khoa học – học thuyết thể hiện ước vọng nhân văn của loài người từ ngàn đời. Chúng chỉ chứng minh một điều rằng sự nghiệp đấu tranh vì tiến bộ, công bằng, và nhân đạo là một cuộc chiến khổng lồ vô cùng cam go, khốc liệt. Cuộc đấu vì CNXH chân chính là cuộc chiến dài lâu của cái thiện chống lại cái ác. Công cuộc xây dựng CNXH không diễn ra trên thiên đàng, mà là trong vòng vây của môi trường TBCN cùng những gì cũ kỹ lạc hậu và bảo thủ – những thứ từng ngày từng giờ cố gắng tiêm nhiễm vào cơ thể của CNXH hiện thực.
Trong hàng ngũ cách mạng, những phần tử cơ hội và phản bội suy cho cùng là những kẻ đã gục ngã trước sức cám dỗ của các tư tưởng phong kiến, tiểu tư sản, và tư sản phản động, của chủ nghĩa dân tộc cực đoan hoặc hẹp hòi. Xét đến cùng, họ chính là những quan phong kiến hoặc các nhà tư bản phản động khoác áo cách mạng, đến với cách mạng nhưng chưa diệt trừ được lòng tham xấu xa trong mình.
Thực tế ở Đông Âu và Liên Xô cũ, sau khi chế độ XHCN sụp đổ, nhiều cựu đảng viên cộng sản theo phái “dân chủ” ở đó đã nhanh chóng và dễ dàng chuyển hóa thành các nhà tài phiệt hoặc những kẻ chỉ đắm đuối vào hưởng thụ, quay lưng hoàn toàn với những giá trị mình từng theo đuổi.
Ảnh: Yeltsin & Gorbachev sau vụ đảo chính 19/8/1991 – “mày định làm gì? phải làm theo lời tao!” – đó là sự đối xử giữa những kẻ phản bội và cũng là kết cục của chúng, ai muốn như vậy không?
This is dummy text. It is not meant to be read. Accordingly, it is difficult to figure out when to end it. But then, this is dummy text. It is not meant to be read. Period.
ConversionConversion EmoticonEmoticon